Dat McDonald's stopt met plastic rietjes scheelt heel wat tonnen plastic
Revolutie bij McDonald’s: de plastic rietjes gaan eruit. Vanaf midden oktober worden die in alle Nederlandse restaurants van ‘s wereld grootste restaurantketen vervangen door papieren exemplaren.
Op jaarbasis scheelt dat 100 miljoen plastic rietjes, alleen al in Nederland, maar de operatie is onderdeel van een wereldwijde operatie, dus dan gaat het om miljarden rietjes.
Niet alleen de rietjes verdwijnen, ook de plastic deksels van de McFlurry, het populairste ijs van de keten, verdwijnt. Beter gezegd: is net verdwenen. Het deksel is overbodig gemaakt door de kartonnen beker dichtvouwbaar te maken. Alleen al het vervangen van de plastic rietjes en deksels scheelt per jaar 70 ton plastic.
Het vinden van goede rietjes was nog knap lastig, zegt Erwin Dito van McDonald’s Nederland. Rietjes moeten wel stevig genoeg blijven als ze eenmaal in de cola staan. ‘En als je er aan zuigt moeten ze niet dichtklappen.’ Een groot probleem was ook de enorme hoeveelheid die het bedrijf nodig heeft. ‘Een paar jaar geleden zag ik op de Horecava een producent die alternatieven aanbood, van riet. Die kon 50 duizend stuks leveren. Maar ik heb er 100 miljoen nodig. Alleen al in Nederland.’
De nieuwe rietjes en deksels van McDonald’s lopen vooruit op nieuwe wetgeving die op 3 juli volgend jaar ingaat. Vanaf dat moment mogen er geen bordjes, bakjes, bekers, deksels, rietjes, wattenstaafjes, roerstaafjes en bestek van plastic worden verkocht. Fastfoodrestaurants en snackbars, cateraars, supermarkten en warenhuizen moeten dan overstappen op plasticloze exemplaren. Wat jarenlang een onmogelijkheid leek, blijkt nu geregeld, met één pennestreek: de handtekening onder de Europese richtlijn.
Acceptatie
Volgens Dito doet McDonald’s het niet zozeer vanwege de wetgeving, ‘maar omdat onze klanten en medewerkers het willen’. Maar ook hij ontkent de krachtige rol van de nieuwe regels niet. ‘Ik ben er heel blij mee. Die wetgeving helpt om de acceptatie te versnellen bij klanten en bij leveranciers.’
Snackbarketen Febo is een beetje jaloers op McDonald’s. In 2015 stapte de snackbarketen al over van plastic frietbakjes op kartonnen. De vorkjes zijn sinds een half jaar van hout. Maar die rietjes en deksels, dat is voor Febo nog wel een probleem. ‘Rietjes zijn we aan het testen’, zegt Rory van Haarlem van Febo. Maar dekseltjes voor de milkshakes en voor op de bekertjes ijs, daar heeft Febo zeker voor het einde van het jaar geen goede oplossing voor.
Veel supermarkten en warenhuizen lijken al lekker op weg om hun wegwerp-plastic te vervangen door plasticvrije spullen. De meeste wegwerpbekers en -bordjes zijn nu van karton of bamboe, de rietjes van papier of roestvrij staal.
Toch is Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation er niet helemaal gerust op. Sommige winkels spelen linkebal. ‘Het verbod van de Europese richtlijn geldt voor plastic producten voor eenmalig gebruik. Als je een product geschikt maakt om meerdere keren te gebruiken, valt het dan nog wel onder die wet?’ Zo hebben Plus Markt en Hema al plastic bestek waarop staat dat het geschikt is om te worden afgewassen. ‘Dat doet natuurlijk niemand, maar ze denken blijkbaar dat het dan niet meer onder het verbod valt. Ik denk dat de rechter daar een uitspraak over zal moeten doen. Ja, misschien zijn wij wel de partij om een zaak aan te spannen.’
‘Heel mager’
Het verbod op wegwerpplastic is Europees, maar elk land mag nog wel extra regels invoeren. Zo grijpt Frankrijk de regels aan om de plastic theezakjes te verbieden, en hogere eisen te stellen aan het recyclen van plastic. Dagevos: ‘Nederland voert alleen door wat door Europa is verboden. Dat is wel heel mager.’
Het is ook maar de vraag of het naderende verbod op wegwerpplastic zoden aan de dijk zet. De producten die midden volgend jaar verboden worden, vormen maar een klein deel van het zwerfafval. De organisatie Schone Rivieren inventariseerde in 2018 en 2019 het afval dat op de oevers van Waal en Maas ligt. Per 100 meter oever trof Schone Rivieren 9 plastic frietbakjes aan, 8 wattenstaafjes, 4 bekers en 2 stuks bestek. Ter vergelijking: er lagen 66 stuks plastic verpakkingen, en 217 stuks ondefinieerbaar plastic.
Kennelijk heeft Europa met zijn plasticrichtlijn niet bepaald de kern van het probleem te pakken. Maar de richtlijn bevat nog veel meer regels, die de komende jaren één voor één van kracht zullen worden. De anti-plasticlobby verwacht vooral veel van artikel 8, dat in 2024 van kracht wordt. Dat bepaalt dat fabrikanten en distributeurs aansprakelijk gesteld kunnen worden voor de kosten van het opruimen van hun tot afval verworden materiaal. Oftewel: Mars is dan aan te spreken op de kosten van het opvegen van zijn wikkels.
‘Dat wordt een heel interessante’, verkneukelt Dagevos van de Plastic Soup Foundation zich. ‘Fabrikanten zullen wel uitkijken dat ze straks miljoenen moeten betalen voor het opruimen van de rommel. Dan kunnen ook sigarettenfabrikanten worden aangespoken op de kosten van het opruimen van al hun peuken, want die bevatten plastic.’
Waarbij weer heel nieuwe ontwijkingsstrategieën kunnen opkomen: verpakkingen weer maken van papier, bijvoorbeeld. ‘Dan vallen ze niet meer onder de plasticrichtlijn, en dan kunnen ze niet meer worden aangesproken. Ja, dan heb je nog steeds rommel. Maar je kunt beter een papierprobleem hebben dan een plasticprobleem.’
Aanvullingen & verbeteringen
In een eerdere versie van dit artikel stond dat de Plastic Soup Foundation het zwerfafval in Nederlandse rivieren inventariseerde. Dat klopt niet, dat is de organisatie Schone Rivieren.
Door Gerard Reijn
11 september 2020
Gepubliceerd op:
February 20, 2022
